काठमाडौं। चीन दक्षिण पूर्वी एशियामा रहेको थाइल्याण्डको क्राको इष्टमस पार गर्ने एउटा नहर निर्माण गर्ने योजनामा रहेको समाचारहरु सार्वजनिक भएका छन् । जुन नहरले हिन्द महासागर हुँदै चीन जाने सामुद्रिक यात्राको ११ सय किलोमिटर दूरी घटाउने जनाइएको छ । 

हाल चीनको तेल ट्यांक, फ्रेटरहरू र युद्धक जहाजहरू दक्षिण चीन सागरको यात्रा गरी सिंगापुर र पश्चिमी मलेसियामा मलाका स्ट्रेट हुँदै घुम्नु पर्छ । बेइजिङले थाइल्याण्डको खाडी र दक्षिणी थाइल्याण्डमा अमानमान सागरको बीचमा थाई नहर निर्माण गरेर समस्या समाधान गर्न चाहेको छ । उक्त परियोजनाको ३० अर्ब अमेरिकी डलर अनुमानित लागत रहेको बताइएको छ । 

चीनले थाइल्याण्डको अन्तिम चिनियाँ नहर र पानामा नहरबीच समानता रहने बताउँदै आएको छ । यस कारण पनि चीनले थाइल्यान्डको उक्त नहरका लागि जोड दिइरहेको छ । 

यो नहर चीनका लागि “स्ट्रिङ अफ पर्ल्स” नीतिको एक भाग बन्‍ने रणनीतिकारहरु बताउँछन् । जसमा कम्बोडिया, श्रीलंका र जिबूटीमा सम्भावित नौसेना बेसहरुमा आफ्नो प्रभुत्व जमाउन सहज हुने चीनको योजना रहेको छ । 

दक्षिण चीन सागरमा चारै तिर चीन भए पनि यस क्षेत्रका कुनै पनि मुलुकहरु  बेइजिङलाई 'ब्लु वाटर नेभी' सहयोगी बनिरहेका छैनन् । जसलाई आफ्नो क्षेत्र भन्दा बाहिर प्रभाव पार्न सक्दछन् । बेइजिङलाई अहिले थाइल्याण्डको चीन मैत्री शासनले नै ठूलो धक्का पुर्‍याएको छ । 

ब्लूमबर्गका अनुसार थाइल्याण्डले मलाक्काको समुद्री मार्गको विकल्प निर्माण गर्न चीनले निर्माण गर्न चाहेको 'क्रया क्यानल' परियोजनालाई खारेज गर्दै भूमध्य मार्ग निर्माण गर्न खोजिरहेको छ । चीनलाई थप उकास्‍न थाइ सरकारले २४ मिलियन अमेरिकी डलरको दुई चिनियाँ पनडुब्बीहरूको खरिदमा ढिलाइ गर्दै सार्वजनिक दबाव सिर्जना गरेको छ । 

हालसम्म चीनले थाइल्याण्डको क्राको इष्टमसमार्फत १२० किलोमिटर मेगा क्यानल निर्माण गर्ने प्रस्तावमा 'क्रा क्यानल' परियोजनामा ​​आशा राखेको थियो । जसले दक्षिण चीन सागर र हिन्द महासागरसम्म जोडिएको वैकल्पिक समुद्री मार्ग पत्ता लगाउन सहयोगी हुने अपेक्षा गरिएको थियो । 

मलाकाको जलसञ्‍चार बाइपास, मलय प्रायद्वीप र सुमात्राको इन्डोनेसियाली टापुको बीचमा साँघुरो चोकपोइन्ट जसले भारतीय र प्रशान्त महासागरहरूलाई विभाजित गरेको छ, यो जलमार्ग निर्माण गर्ने चीनको महत्वाकांक्षी परियोजना थियो । 
 
चीनको विश्वव्यापी महत्वाकांक्षामा मलाकाका जलस्रोत एक प्रमुख बाधा बनेको छ । ८० प्रतिशत तेल आपूर्ति मध्यपूर्व र युरोपसम्मको आफ्नो व्यापार मार्गहरू बाहेक मलाक्का जलमार्ग हुँदै जान्छ । तर भारतको भौगोलिक स्थिति यस्तो छ कि यसले सजिलैसँग मालाका जलमार्गको पश्चिमी पक्षलाई रोक्न सक्छ।  

यद्यपि थाईल्याण्डले पनि अहिले क्यानल नबनाउने जनाएको छ । यो आर्थिक र राजनीतिक रुपमा सम्भव नभएको निष्कर्ष निकाल्दै थाइल्यान्डले उक्त परियोजना स्थगित गरेपछि चीनलाई धक्का लागेको हो ।