काठमाडौं । भारतीय अभिनेता संजीव कुमार हिन्दी सिनेमाको उत्कृष्ट अभिनेताहरुमा गनिन्छन। संजीव कुमारको वास्तविक नाम हरिभाई जरीवाला थियो। फिल्महरूमा आएनका लागि उनले आफ्नो नाम परिवर्तन गरेका थिए । संजीव कुमारले पनि गुजराती नाटक र नाटकमा धेरै समय बिताए। फिल्महरूमा उनको करियर फिल्म 'हम हिन्दुस्तानी' बाट शुरू भयो, त्यसपछि उनले एक सय एक फिल्म दिए। ६ नोभेम्बर, १९८५ मा, संजीव कुमारले संसारबाट बिदाइ भए।

संजीव कुमार पनि ती कलाकारहरू मध्ये एक थिए जसले सधैं करियरमा प्रयोग गरि रहन्थे। त्यतिखेर, अन्य कलाकारहरू आफुभन्दा बढी उमेरको भुमिका खेल्न नचाहँदा संजीव कुमार सहजै मान्थे। थिएटरमा काम गर्दा पनि उनले कुनै उमेरको पर्वाह नगरि मंचमा उत्रिए।

शुरुमा संजीव कुमारले 'राजा और रंक', 'बचपन', 'शिकार' लगायतका धेरै फिल्महरू गरे तर खासै सफलता मिलेन। सन् १९७० मा रिलीज भएको फिल्म 'खेलौना' मा संजीव कुमारको चरित्रलाई मानिसहरूले धेरै मन पराएका थिए। फिल्म सुपरहिट भयो र संजीव कुमारमाथि सबैको नजर पर्यो।

संजीव कुमारको नाम अभिनेत्री विजेता पंडितकी बहिनी सुलक्षणा पंडित, सुचित्रा सेन र हेमा मालिनीसँग जोडिएको थियो । एक अन्तर्वार्तामा, अभिनेत्री अंजु महेन्द्रुले भनेकी थिइन, 'संजीव कुमार अफेयर रहेका महिलामाथि धेरै शंका गर्थे । उनलाई लाग्यो उनीहरु आफ्नो पैसालाई माया गर्छिन्। सायद यही सोचको कारण उनको विवाह भएन। '

संजीव कुमार र हेमा मालिनीको नाम खबरमा छाएको  थियो। १९७४ को क्रममा धर्मेन्द्रले मात्र नभइ संजीव कुमार र जितेन्द्रले पनि हेमासँग प्रेम गरे । हेमा मालिनीलाई धर्मेन्द्र बाहेक जितेन्द्र र संजीव कुमार पनि मन पाउथे साथै विवाह गर्न चाहान्थे। 

संजीव कुमारले बलिउडकी 'ड्रीम गर्ल'  हेमा मालिनीलाई प्रस्ताव राखेका थिए र हेमाले उनलाई मन पराउँ थिइन् । संजीव कुमारले आफ्ना बाबुआमालाई हेमा मालिनीसँग विवाहको लागि प्रस्ताव लिएर पठाए। हेमाकी आमाले आफ्नी छोरीको बिहे गर्ने उमेर  नभएको भन्दै प्रस्तावलाई अस्विकार गरिन्। यसपछि संजीव कुमारले उनका साथी जितेन्द्रलाई विवाहको प्रस्ताव लिएर हेमाको घरमा पठाए।

जितेन्द्रले हेमालाई सम्झाए तर हेमाले जितेन्द्रलाई उनी संजीव मन पराउँछिन् तर विवाह गर्न सक्दिन भनिन्। हेमाको कुरा सुनेर संजीव साह्रै दुखी भए। संजीवले रक्सी पिउन थाले। यसकारण, उनको स्वास्थ्य पनि बिगार्न थाल्यो। संजीव कुमारको प्रस्ताव अस्विकार गरेपछि जितेन्द्र र हेमा मालिनीको सम्बन्ध बढ्न थाल्यो।  यसैबीच, धर्मेन्द्र 'ड्रीम गर्ल' को जीवनमा आए र धर्मेन्द्रसँग विवाह गर्ने निर्णय गरिन्। 

हेमा मालिनीले अस्वीकार गरेपछि संजीव कुमारले अझ बढी रक्सी पिउन थाले। त्यसपछि उनले आजिवन विवाह गरेनन् । उनले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन एक्लै बिताए। संजीव कुमारको बाल्यकालदेखि नै मुटको रोग थियो।  ४७ वर्षको उमेरमै उनको निधन भयो ।